 |
| journalist in Maungdaw where the 45 Hindu corpses buried (တပ္မေတာ္ကာကြယ္ေရးဦးစီးခ်ဳပ္႐ုံး) |
AI လူ႔အခြင့္အေရးအဖဲြ႔ႀကီးကေတာ့ သူတို႔ရဲ႕ အစီရင္ခံစာအေပၚ အခိုင္အမာရပ္တည္ေၾကာင္းနဲ႔ ARSA အၾကမ္းဖက္အဖဲြ႔ရဲ႕ အခုလို ျငင္းဆို တုံ႔ျပန္ခ်က္ဟာ ျမန္မာစစ္တပ္လိုပဲ တဖက္သတ္ျငင္းဆိုတဲ့ ပံုစံမ်ဳိးျဖစ္ေနေၾကာင္း AI အစီရင္ခံစာကို ျပဳစုေရးသားခဲ့သူတဦးျဖစ္တဲ့ Matthew Wells က ဗီြအိုေအကိုေျပာပါတယ္။
“ရခိုင္ျပည္နယ္ေျမာက္ပိုင္းမွာ ဟိႏၵဴ အမ်ဳိးသား၊ အမ်ဳိးသမီးနဲ႔ကေလးေတြ သတ္ျဖတ္ခဲ့တဲ့ လုပ္ရပ္နဲ႔ ပတ္သက္လို႔ ဒီကေန႔ ARSA ရဲ႕ ျငင္းဆိုခ်က္ဟာ ၿပီးခဲ့တဲ့ႏွစ္ ၾသဂုတ္လ ၂၅ ရက္ကစၿပီး ေနာက္ပိုင္း ႐ိုဟင္ဂ်ာေတြကို ညႇင္းပန္းႏွိပ္စက္သတ္ျဖတ္ခံရမႈကို ျမန္မာ စစ္တပ္က ျငင္းဆိုသလိုမ်ဳိး ပံုစံတူေနတာကို စိတ္မေကာင္းျဖစ္ရပါတယ္။ အခုခ်ိန္မွာ လိုအပ္ေနတာက ရခိုင္ျပည္နယ္ေျမာက္ပိုင္းမွာ ႏွစ္ဘက္စလံုး က်ဴးလြန္တဲ့ ရာဇ၀တ္ျပစ္မႈေတြအတြက္ တာ၀န္ရွိသူအားလံုးကို တရားစီရင္ၿပီး အျပစ္ေပးအေရးယူႏိုင္ဖို႔ လြတ္လပ္ၿပီး ယံုၾကည္စိတ္ခ်ရတဲ့ ႏိုင္ငံတကာစံုစမ္းစစ္ေဆးေရးအဖဲြ႔ သြားေရာက္ စံုစမ္းခြင့္ေပးဖို႔ျဖစ္ပါတယ္။”
ဒါေပမယ့္ ေမလ ၂၅ ရက္ေန႔ရက္စဲြနဲ႔ ARSA အၾကမ္းဖက္အဖဲြ႔ ေခါင္းေဆာင္ Ata Ullah က လက္မွတ္ေရးထိုးၿပီး သူတို႔ရဲ႕ twitter အေကာင့္မွာ ထုတ္ျပန္ထားတဲ့ ေၾကညာခ်က္ထဲမွာေတာ့ AI အစီရင္ခံစာပါအခ်က္ေတြဟာ မွန္ကန္မႈမရွိတဲ့ စြပ္စဲြခ်က္ေတြသာျဖစ္တယ္လို႔ ေဖၚျပထားပါတယ္။ ႐ိုဟင္ဂ်ာေတြကို တိုက္ခိုက္မႈမရွိတဲ့ ဟိႏၵဴေတြကို ႐ိုဟင္ဂ်ာေတြက သတ္ျဖတ္ခဲ့တယ္ဆိုတဲ့ စြပ္စဲြခ်က္မ်ဳိးဟာ က်ဳိးေၾကာင္း ခိုင္လံုမႈမရွိဘူးလို႔လည္း အဲဒီေၾကညာခ်က္မွာေဖၚျပထားပါတယ္။
ဒါ့အျပင္ ARSA အေပၚ စြပ္စဲြခ်က္ေတြ မွန္ကန္ေၾကာင္း သက္ေသျပဖို႔ AI အဖဲြ႔အေနနဲ႔ သူတို႔ရဲ႕ မ်က္ျမင္သက္ေသေတြ၊ အေထာက္အထား၊ အခ်က္အလက္ေတြကို ႏိုင္ငံတကာ စံုစမ္းစစ္ေဆးေရးအဖဲြ႔ေတြဆီကိုလည္း တင္ျပခြင့္ေပးသင့္ေၾကာင္း ေၾကညာခ်က္က ဆိုပါတယ္။ ရခိုင္ျပည္နယ္ေျမာက္ပိုင္းမွာ ARSA ပဲျဖစ္ျဖစ္၊ ျမန္မာစစ္တပ္ပဲျဖစ္ျဖစ္၊ ရခိုင္အစြန္းေရာက္ေတြပဲျဖစ္ျဖစ္ ျပစ္မႈက်ဴးလြန္ခဲ့တယ္ဆိုတဲ့ စြပ္စဲြခ်က္ေတြကို စံုစမ္းစစ္ေဆးဖို႔အတြက္ လြတ္လပ္ၿပီး ယံုၾကည္စိတ္ခ်ရတဲ့ ႏိုင္ငံတကာစံုစမ္းစစ္ေဆးေရးအဖဲြ႔ေတြကို သူတို႔ဘက္က ေပါင္းေဆာင္ရြက္ဖို႔ အၿမဲတမ္းအဆင္သင့္ရွိေနေၾကာင္းလည္း ေရးသားထားပါတယ္။
Matthew Wells ဟာ AI အစီရင္ခံစာအတြက္ သူကိုယ္တိုင္ ဘဂၤလားေဒ့ရွ္နဲ႔ျမန္မာ ႏွစ္ႏိုင္ငံလံုးကို သြားေရာက္ၿပီး မ်က္ျမင္သက္ေသေတြကို ေတြ႔ဆံုေမးျမန္းခဲ့တာပါ။ ဒါေၾကာင့္ ARSA ႐ိုဟင္ဂ်ာအၾကမ္းဖက္အဖဲြ႔ကိုေရာ ေတြ႔ဆံုေမးျမန္းခြင့္ရခဲ့ပါသလားဆိုတဲ့ ဗီြအိုေအရဲ႕ အေမးကိုေတာ့ သူကအခုလို တုံ႔ျပန္ခဲ့ပါတယ္။
“ARSA အဖဲြ႔နဲ႔ တိုက္႐ိုက္ ေတြ႔ဆံုေမးျမန္းႏိုင္ဖို႔ က်ေနာ္တို႔ အႀကိမ္မ်ားစြာႀကိဳးပမ္းခဲ့ပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ အခုခ်ိန္ထိ က်ေနာ္တို႔ကို တုံ႔ျပန္ ေျဖဆိုျခင္း မရွိေသးပါဘူး။ က်ေနာ္တို႔ရဲ႕ ေတြ႔ရွိခ်က္ေတြကိုလည္း သူတို႔ဆီ တိုက္႐ိုက္ပို႔ေပးဖို႔ အဆင့္သင့္ရွိေနပါတယ္။ ျမန္မာနဲ႔ ဘဂၤလား ေဒ့ရွ္ ႏွစ္ဘက္လံုးမွာရွိတဲ့ က်ေနာ္တို႔ ျပဳစုခဲ့တဲ့အခ်က္အလက္ေတြအရ ခေမာင္းဆိပ္ရြာကို၀င္ၿပီး၀ိုင္းတာ၊ ဟိႏၵဴေတြကို အစုလိုက္အၿပံဳလိုက္ သတ္ျဖတ္တာ၊ အမ်ဳိးသမီးေတြကို ဘဂၤလားေဒ့ရွ္ဘက္ ျပန္ေပးဆဲြသြားတာ စတဲ့ျပစ္မႈက်ဴးလြန္မႈေတြမွာ ARSA တိုက္ခိုက္ေရးသမားေတြမွာ တာ၀န္ရွိေနတယ္ဆိုတာ ရွင္းရွင္းလင္းလင္းေဖၚျပေနတာပါ။”
ၿပီးခဲ့တဲ့ႏွစ္ ၾသဂုတ္လ ၂၅ ရက္ေန႔က ေမာင္ေတာေဒသမွာရွိတဲ့ လံုၿခံဳေရးစခန္းေတြကို ARSA ႐ိုဟင္ဂ်ာအၾကမ္းဖက္အဖဲြ႔ ၀င္ေရာက္ တိုက္ခိုက္ၿပီးေနာက္ အဲဒီေန႔မွာပဲ ခေမာင္းဆိပ္ဆိုတဲ့ ဟိႏၵဴဘာသာ၀င္အမ်ားစု ေနထိုင္တဲ့ရြာကို ၀င္ေရာက္ၿပီး အမ်ဳိးသား၊ အမ်ဳိးသမီးနဲ႔ ကေလး စုစုေပါင္း ၁၀၀ နီးပါးကို အစုလိုက္အၿပံဳလိုက္သတ္ျဖတ္ခဲ့တယ္လို႔ AI အဖဲြ႔ရဲ႕ အစီရင္ခံစာမွာ ေဖၚျပထားတာပါ။ ဒီအတြက္လည္း ရာနဲ႔ခ်ီတဲ့ မ်က္ျမင္သက္ေသေတြကို ေတြ႔ဆံုေမးျမန္းခဲ့ေၾကာင္း အစီရင္ခံစာက ဆိုပါတယ္။ အခုလို AI အဖဲြ႔ႀကီးရဲ႕ အစီရင္ခံစာ ေဖၚထုတ္ ခ်က္ကို ႀကိဳဆိုေၾကာင္း တပ္မေတာ္ကာကြယ္ေရး ဦးစီးခ်ဳပ္႐ံုးကလည္း ေမလ ၂၄ ရက္ေန႔ရက္စဲြနဲ႔ ေၾကညာခ်က္ထုတ္ျပန္ခဲ့သလို ျမန္မာ အစိုးရပိုင္ သတင္းဌာနေတြမွာလည္း AI အစီရင္ခံစာ သတင္းေတြကို အက်ယ္တ၀င့္ ေဖၚျပခဲ့ပါတယ္။ ဒါနဲ႔ပတ္သက္လို႔ AI အဖဲြ႔ရဲ႕ အျမင္ဘယ္လိုရွိပါသလဲလို႔ Matthew Wells ကိုေမးၾကည့္ပါတယ္။
“ဟိႏၵဴေတြ အစုလိုက္အၿပံဳလိုက္သတ္ျဖတ္ခံရမႈ AI ရဲ႕အစီရင္ခံစာအေပၚ ျမန္မာအာဏာပိုင္ေတြဘက္က တုံ႔ျပန္ခ်က္ဟာ လံုး၀ မ႐ိုးသား ပါဘူး။ အဓိကအခ်က္ကေတာ့ ရခိုင္ျပည္နယ္ေျမာက္ပိုင္း ၀င္ေရာက္စံုစမ္းခြင့္ကို ျမန္မာအာဏာပို္င္ေတြက ပိတ္ပင္ထားခဲ့တာပါ။ အဲဒါ ေၾကာင့္လည္း ဟိႏၵဴေတြ အစုလိုက္အၿပံဳလိုက္သတ္ခံရမႈကို စံုစမ္းစစ္ေဆးရာမွာ က်ေနာ္တို႔ အလြန္ကို ခက္ခဲခဲ့ပါတယ္။ ရခိုင္ျပည္နယ္ ေျမာက္ပိုင္းမွာ ဘာေတြျဖစ္ခဲ့သလဲဆိုတဲ့ အျဖစ္အပ်က္အားလံုးအတြက္ အမွန္တရားကို အာဏာပိုင္ေတြဘက္ကလိုလားတယ္ဆိုရင္ သူတို႔အေနနဲ႔ AI အပါအ၀င္ ကုလသမဂၢ အခ်က္အလက္ရွာေဖြေရးအဖဲြ႔ စတဲ့ လြတ္လပ္တဲ့စံုစမ္းစစ္ေဆးေရးအဖဲြ႔ေတြကို ၀င္ေရာက္ခြင့္ ျပဳရမွာျဖစ္ပါတယ္။ ေနာက္ၿပီး ျမန္မာစစ္တပ္အပါအ၀င္ အျခားသူေတြ က်ဴးလြန္ခဲ့တဲ့ ျပစ္မႈအားလံုးအတြက္ က်ေနာ္တို႔ကို လြတ္လြတ္ လပ္လပ္ စံုစမ္းစစ္ေဆးခြင့္ျပဳရမွာပါ။ ႐ိုဟင္ဂ်ာေတြအေပၚ ျမန္မာစစ္တပ္ရဲ႕ ဖိႏွိပ္မႈဟာ လူသားမ်ဳိးႏြယ္အေပၚ က်ဴးလြန္တဲ့ျပစ္မႈ ေျမာက္တယ္ဆိုတာ က်ေနာ္တို႔ သိပါတယ္။”
၂၀၁၇ခုႏွစ္ ၾသဂုတ္လေနာက္ပိုင္း ရခိုင္ျပည္နယ္ေျမာက္ပိုင္းမွာ ျမန္မာလံုၿခံဳေရးတပ္ေတြရဲ႕ အင္အားသံုးနယ္ေျမရွင္းလင္းမွဳေၾကာင့္ အိမ္နီးခ်င္း ဘဂၤလားေဒ့ရွ္ဘက္ကို ထြက္ေျပးလာတဲ့ ႐ိုဟင္ဂ်ာဒုကၡသည္ ၇ သိန္းနီးပါးရွိခဲ့တာပါ။ ဒီအေျခအေနကို လူမ်ဳိးစုအလိုက္ ရွင္းလင္း ဖယ္ရွားမႈအျဖစ္ ကုလသမဂၢက ေခၚေ၀ၚခဲ့ေပမယ့္ ျမန္မာအစိုးရကေတာ့ ျငင္းဆိုထားသလို ျမန္မာစစ္တပ္ရဲ႕ သတ္ျဖတ္မႈ၊ အတင္းအဓမၼ ျပဳက်င့္မႈ စတဲ့ ဘဂၤလားေဒ့ရွ္ စခန္းေတြမွာရွိေနတဲ့ ဒုကၡသည္ေတြရဲ႕ ထြက္ဆိုခ်က္ေတြကိုလည္း ျငင္းပယ္ထားပါတယ္။
အင္ၾကင္းႏိုင္ / ဗြီအိုေအ (ျမန္မာပုိင္း)
https://burmese.voanews.com